TY - JOUR ID - 3705 TI - ارزیابی تنوع مورفولوژیکی و ژنتیکی جمعیت‌های Pulicaria gnaphalodes در بخشی از جنوب شرق ایران JO - مجله بیوتکنولوژی کشاورزی JA - JAB LA - fa SN - 2228-6705 AU - حسن آبادی, زهرا AU - مهیجی, مهدی AU - شریفی فر, فریبا AU - میرتاج الدینی, منصور AU - مهرآفرین, علی AD - دانشجوی گروه علوم باغبانی، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم تحقیقات، تهران، ایران AD - استادیار، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران AD - ، مرکز تحقیقات گیاهان دارویی و طب سنتی، دانشکده داروسازی، دانشگاه عوم پزشکی،کرمان، ایران AD - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران AD - پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج، ایران Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 15 IS - 1 SP - 145 EP - 166 KW - پولیکاریا KW - تنوع ژنتیکی KW - تنوع مورفولوژیکی KW - نشانگر ISSR DO - 10.22103/jab.2023.20590.1445 N2 - هدف: گیاه دارویی و معطر Pulicaria gnaphalodes (Vent.) Boiss معروف به گیاه کک کش یکی از گسترده‌ترین گونه‌های بیابانی است که به‌صورت وحشی در مناطق وسیعی از ایران رشد می‌کند. این گیاه منبع فلاونوئیدها و ترپن‌ها است که در طب سنتی کاربرد‌های متعددی دارد. با توجه به اهمیت دارویی این گیاه، هدف این تحقیق بررسی و مقایسه کارایی نشانگرهای مولکولی و مورفولوژیکی در تفکیک جمعیت‌های آن بودمواد و روش‌ها: در این پژوهش 20 جمعیت از این گونه از استان‌های کرمان، فارس، یزد و هرمزگان جمع‌آوری و تنوع ژنتیکی آنها با استفاده از 10 صفت مورفولوژیکی و 25 آغازگر ISSR مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نمونه‌گیری برای استخراج DNA در بهار و نمونه‌گیری برای بررسی‌های مورفولوژیکی در انتهای فصل رشد در تابستان انجام شد.نتایج: در بررسی تنوع ژنتیکی بین جمعیت‌ها، در مجموع 150 نوار تکثیر شد که از این تعداد 139 مورد آن (67/92 درصد) چند‌شکل بودند. میانگین تعداد آلل‌های موثر (Ne) و هتروزیگوسیتی مورد‌ انتظار (uHe) به‌ترتیب 47/1 و 288/0 بود. دندروگرام رسم شده با استفاده از روش Wards، این تجزیه جمعیت‌ها را به دو گروه اصلی تقسیم نمود. خوشه‌ کوچک‌تر شامل جمعیت‌های 15، 18 و 19 بود و سایر جمعیت‌ها در خوشه بزرگ قرار گرفتند. ارتباط ضعیفی بین الگوی تنوع ژنتیکی جمعیت‌ها و داده‌های GIS مشاهده شد. نتایج حاصل از تجزیه به عامل‌ها برای صفات مورفولوژیک نشان داد که سه مؤلفه اصلی (مولفه‌های زایشی، سطح برگ و رویشی) با مقادیر ویژه بیش از یک، 24/69 درصد از کل تنوع را توجیه نمودند. این سه عامل به ترتیب 77/28، 05/21 و 42/19 درصد از تغییرات داده‌ها را تبیین کردند. تجزیه به عامل‌ها جمعیت‌های مورد مطالعه را به دو گروه مشخص تقسیم نمود.نتیجه‌گیری: در مطالعه حاضر، سطوح بالایی از تنوع ژنتیکی و مورفولوژیکی بین جمعیت‌های P. gnaphalodes مشاهده شد به نحوی که پراکندگی‌های جغرافیایی تاثیر کمی در تنوع ژنتیکی جمعیت‌ها داشت. به‌نظر می‌رسد عواملی نظیر چند ساله بودن گیاه، سیستم گرده‌افشانی، خود‌ناسازگاری، پراکندگی بذر توسط باد و جریان ژن، از تنوع ژنتیکی بالای جمعیت‌ها حمایت کنند. UR - https://jab.uk.ac.ir/article_3705.html L1 - https://jab.uk.ac.ir/article_3705_28a594a53c75c24984c78f82176b650b.pdf ER -