Evaluation of allelic variation and assessment of quality of seed storage proteins in durum wheats

Document Type : Research Paper

Authors

Abstract

The existence of genetic variation of genotypes is very interesting in reducing genetic vulnerability and lead to stable control of production. Proline and glutamine-rich wheat seed endosperm proteins are collectively referred to as prolamins. HMW-GS are major determinants of gluten elasticity. The inheritance of glutenin subunits follows Mendelian genetics with multiple alleles in each locus. Identification of the banding patterns of glutenin subunits could be used as an estimate for screening high quality wheat germplasm. In this study 116 genotypes of Triticum turgidum originating from different geographical areas of Iran and six countries, Portuguese, Italy, Yugoslavia, Bulgaria, Iraq and Afghanistan, were evaluated for variation in high molecular weight glutenin subunit. Glutenin extracted from seeds using SDS-PAGE electrophoresis and scoring bands were determined. 16 allele combinations were identified. In pure lines of durum wheat, the Null allele was observed more frequently than the 1 and 2* alleles. In% 21/6% of genotypes 1allele and 12.5%, 2* allele was observed. The locus GluB1, 7 type alleles was detected. The locus GluB1 20 allele had the highest frequency and was observed in 42 genotype. 20 genotypes were having 17+18 allele. The 7+8, 6+8 and 7 alleles were observed in 21, 12 and 7 genotypes respectively. Each of the 22 and 7+9 alleles also was observed in one genotype. In the one line of native country of Portugal, observed unique allele at the GluB1 locus, which conventional scoring models did not match. The tested genotypes were classified in nine groups according to the linkage distance analysis. The genetic variability in Glu-A1and Glu-B1 locus Were respectively, 0.42 and 0.81. HMW glutenin Glu-1 quality scores are in the range between 2 and 6.

Keywords


بررسی تنوع آللی و کیفیت پروتئین­های ذخیره­ای بذر در گندم­های دوروم

 

معصومه رجبی هشجین1، محمدحسین فتوکیان*1، مصطفی آقائی سریرزه2، محسن محمدی2

1 دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 موسسه تحقیقات، اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج، ایران

تاریخ دریافت: 29/10/1391، تاریخ پذیرش: 21/01/1392

چکیده

وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ­ها یک عامل خوب در جهت کاهش آسیب­پذیری ژنتیکی و تولید پایدار است. پروتئین­های آندوسپرم دانه در گندم شامل گلوتامین­ و پرولین هستند که در مجموع پرولین نامیده می­شوند. زیرواحدهای سنگین گلوتنین عامل عمده کشش پذیری گلوتنین هستند. نحوه توارث زیرواحدهای گلوتنین از قانون توارث مندلی با آلل­های چندگانه در هر مکان ژنی پیروی می­کند. شناسایی زیرواحدهای گلوتنین برای غربال ژرم پلاسم گندم با کیفیت بالا مفید است. به منظور بررسی تنوع آللی زیرواحد­های گلوتنین، 116 لاین گندم دوروم  متعلق به ایران و شش کشور ایتالیا، یوگسلاوی، پرتغال، افغانستان، بلغارستان و عراق مورد مطالعه قرار گرفتند. گلوتنین­های استخراج شده از بذر با روش SDS-PAGE الکتروفورز شدند و باندها امتیازدهی و شناسایی شدند. 16 ترکیب آللی شناسایی شد. در مکان ژنی GluA1 %8/68 لاین­ها فاقد آلل (نول) بودند. در %6/21 لاین­ها آلل 1 و در %5/12 لاین­ها  آلل*2 مشاهده شد. در مکان ژنی GluB1، هشت نوع آلل شناسایی شد. بیشترین فراوانی شامل آلل 20 بود که 42 تا از ژنوتیپ­ها دارای این آلل بودند. 20 تا از لاین­ها دارای آلل 18+17 بودند. آل­های 8+7، 8+6 و 7  به ترتیب در 21 ، 12 و 7  ژنوتیپ مشاهده شدند. هم­چنین آلل 22 و 9+7 هر کدام یک بار در لاین­ها مشاهده شدند. در یکی از لاین­های بومی کشور پرتغال در مکان ژنی GluB1 یک آلل منحصر به فرد مشاهده شد که با مدل امتیازدهی مرسوم مطابقت نداشت. تجزیه کلاستر لاین­ها را به 9 گروه تقسیم کرد. تنوع ژنتیکی مکان ژنیGluA1  برابر 42/0 و در مکان ژنی Glu-B1 برابر با 81/0 شد. هم­چنین تنوع ژنتیکی متوسط مکان­های ژنی 05/0 برآورد شد. میانگین امتیاز ژنومی HMW-GS بین 6-2 بود.

کلمات کلیدی: تنوع ژنتیکی، گلوتنین، دوروم، SDS-PAGE, HMW-GS



مقدمه

مصرف سرانه و خوراکی گندم در ایران به طور متوسط برای جوامع شهری و روستائی 170 کیلوگرم است. اهمیت اقتصادی گندم ایجاب می­کند تا هر گونه راهکاری برای بهینه کردن تولید و مصرف این محصول در کشور مورد ارزیابی و کاربرد قرار گیرد. پس از ابداع نشانگرهای مولکولی و توسعه و تکامل آنها در دهه­های اخیر انتخاب در بین لاین­ها یا نتاج حاصل از تلاقی­ها با استفاده از نشانگرهای مولکولی در برنامه­های به­نژادی فراگیر شده است. در این بین استفاده از نشانگرهای پروتئینی برای بررسی تنوع ژنتیکی گندم به دلیل ارزان بودن و در دسترس بودن تمامی امکانات مورد نیاز آن بسیار رواج دارد. بررسی پروتئین­های ذخیره­ای بذر گندم به دلیل اینکه کمتر تحت تاثیر محیط است می­تواند اطلاعات درست و قابل اعتمادی از تنوع ژنتیکی ژنوم گندم در اختیار ما قرار دهد. گلوتنین­ها بر اساس وزن مولکولی که در محدوده 1000-300 کیلو­دالتون است          1996) (Liu et al.,   به دو گروه گلوتنین­های با وزن مولکولی بالا (HMW-GS) و گلوتنین­های با وزن مولکولی پایین (LMW-GS) تقسیم می­شوند. تحقیقات نشان داده که HMW-GS بر روی حداکثر مقاومت خمیر و LMW-GS روی کشش پذیری خمیر تاثیر دارند (Gupta, 1989). بیشتر زیر واحدها  (60 تا 80 درصد گلوتنین) LMW-GS های با وزن 30 الی 50 هزار دالتون هستند. اینها بر اساس وزن مولکولی و نقاط ایزوالکتریک، به دو زیر واحد B وC  تقسیم بندی می­شوند. زیر واحدهای سبک گلوتنین  بوسیله ژن­های قرار گرفته بر روی لوکوس­های Glu-A3، Glu-B3  و  Glu-B2 کروموزوم شماره یک، کد می­شوند. دیگر زیرواحدها، زیرواحدهای HMW-GS هستند که با وزن مولکولی 80 تا 120 هزار دالتون، بوسیله ژن­های واقع در لوکوسGlu-1  کروموزوم شماره یک کد می­شوند. چهار ژن HMW-GS  در گندم دوروم وجود دارند، اما به سبب خاموشی ژن، اغلب ژنوتیپ­ها تنها حاوی یک تا سه زیر واحد هستند (Payne et al., 1981). تنوع در زیرواحد­های HMW-GS در ارقام مختلف گندم تاثیرات متفاوتی بر کیفیت گلوتن در گندم هگزاپلوئید گذاشته است. در مکان ژنی GluA1 پلی­مورفیسم کمتری نسبت به مکان ژنی  GluB1 مشاهده شده است و با سه آلل اصلی a، b وc نشان داده می­شود (Payne and Lawrence, 1983). این آلل­ها به ترتیب با نام­های زیر شناخته می­شوند:1، *2 و نول  (Thompson et al., 1983). مطالعات مولکولی نشان داد که در هر مکان ژنی Glu-B1 دو نوع آلل وجود دارد (Payne, 1987). یکی با وزن مولکولی بالاتر به نام گروه x و دیگری با وزن مولکولی پایین­تر به نام گروه y (Harberd et al., 1986). با توجه به رابطه بین Glu-B1x با کیفیت پخت نان، شواهد نشان داد کهB1x7+B1y8, B1x7+B1y9  وB1x17+B1y18 با کیفیت مطلوب پخت نان در ارتباطند، در حالی که زیر واحد­های B1x20 و  B1x6+B1y8اثرات نامطلوبی بر کیفیت آرد دارند                     (Yang et al., 1991). زیر واحد 1Bx14+1By15 تاثیر مثبتی بر کیفیت نهایی ارقام گندم­های چینی داشت (Zhu et al., 2005). اگر چه شواهد مولکولی نشان داد که B1x14 بسیار مشابه با B1x20 داشت (Liu and Shepherd, 1996). در غیاب ژنوم D در گندم دوروم، نسبت به گندم نان برای سیستم امتیاز دهی کمتر مناسبند               (Igrejas et al., 1999). آزمایش رسوب SDS و مقدار پروتئین در گندم دوروم، نشان داد که B1x7+B1y8 بهترین و بعد از آن به ترتیب، B1x23+B1y18، B1x13+B1y16 و در نهایت، B1x6+B1y8 کمترین مطلوبیت را دارند (Tarekegne and Labuschagne, 2005). هدف از این تحقیق بررسی تنوع آللی و ارزیابی کیفیت زیرواحدهای گلوتنین در ژنوتیپ­های گندم دوروم است.

 

مواد و روش­ها

در این تحقیق 116 لاین بومی گندم دوروم  متعلق به ایران و شش کشور ایتالیا، عراق، افغانستان، بلغارستان، یوگسلاوی و پرتغال که در بانک ژن گیاهی ملی ایران موجود بودند  مورد ارزیابی قرار گرفتند. بذور انتخابی پس از جدا کردن جنین به خوبی کوبیده شدند. برای استخراج گلوتنین­ها از روش گام به گام Singh et al. (1991) استفاده شد. ابتدا به هر نمونه200 میکرولیتر  الکل %70 اضافه شد و به مدت یک ساعت در حمام آب گرم 60 درجه سانتیگراد قرار داده و پس از ورتکس به مدت پنج دقیقه سانتریفیوژ شدند. مایع رویی دور ریخته شد و یک میلی­لیتر پروپانول %50 اضافه شده، نمونه­ها به مدت نیم ساعت در دمای 60 درجه سانتیگراد قرار داده شدند و پس از ورتکس، سانتریفیوژ شده و مایع فوقانی دور ریخته شد. این مرحله دو بار تکرار شد. به نمونه نیم میلی­لیتر پروپانول %50 اضافه شده و پس از پنج دقیقه سانتریفیوژ مایع فوقانی دور ریخته شد. در ادامه یک میلی­لیتر DTT[1]  یک درصد همراه با بافر استخراج شامل   Tris Hcl pH=8و پروپانول اضافه شده و نمونه­ها به مدت نیم ساعت در دمای 60 درجه سانتیگراد قرار داده شده و سپس دو دقیقه سانتریفیوژ شدند. سپس یک میلی­لیتر بافر استخراج اضافه شده و نمونه­ها به مدت 15 دقیقه در دمای 60 درجه سانتیگراد قرار داده شدند. پس از دو دقیقه سانتریفیوژ مایع رویی به یک تیوپ دیگر منتقل شد. نمونه­ها بر روی ژل %10 بر اساس روش (1987) Payne et al.  الکتروفورز شدند. نام­گذاری زیر واحدها طبق روش(1983) Payne and Lawrence انجام شد.

 

 

 

از ارقام استاندارد فلات و الوند برای امتیازدهی دقیق استفاده شد. هم­چنین امتیاز کیفیت آرد بر اساس روش امتیازبندی                  (1987) Payne et al.  تعیین گردید. برای بررسی تنوع ژنتیکی از فراوانی نسبی آلل­ها در هر مکان ژنی و شاخصNei  (1987) استفاده شد. در این فرمول اگر pi فرارانی نسبی آللiام در یک مکان ژنی در لاین­های مورد بررسی باشد، تنوع ژنتیکی (ξ) در این مکان ژنی از طریق فرمول زیر محاسبه شد:

=1- Σpi2ξ

هم­چنین برای بررسی تنوع ژنتیکی (H)  متوسط از فرمول Nei  (1987) استفاده شد.

در این فرمول  تعداد لاین،  فراوانی نسبی آلل iام از مکان ژنی J ام و  تعداد مکان­های ژنی است. برای تجزیه و تحلیل دداه­ها از نرم­افزار spss استفاده شد.

 

نتایج و بحث

الگوی الکتروفورزی  تعدادی از لاین­های گندم مورد ارزیابی  در شکل یک  نشان داده شده است. همانگونه که مشاهده می شود،  سه آلل در مکان ژنی GluA1 و هشت آلل در مکان ژنی GluB1 شناسایی شدند و در این لاین­ها 16 ترکیب آللی مشاهده شد. در مکان ژنی GluA1، آلل نول دارای بیشترین فراوانی بود. سپس آلل یک بیشترین فراوانی را داشت. فراوانی آلل­های نول، 1 و *2، به ترتیب، %8/68،  %6/21 و %5/12 بود. در یک بررسی روی 40 توده گندم بومی کشور رومانی عنوان شد که آلل نول دارای بیشترین فراوانی است (Popa et al., 2003). در مکان ژنی GluB1، آلل 20 دارای بیشترین فراوانی بود و 42 تا از ژنوتیپ­ها دارای این آلل بودند. سپس آلل 18+17 بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده بود و 20 تا از لاین­ها واجد این آلل بودند. این آلل، یک آلل پر کیفیت محسوب می­شود. بعد از آن، آلل 8+7، با داشتن 16 لاین، در رتبه سوم فراوانی قرار داشت. سپس آلل 8+6، 12 بار در لاین­ها تکرار شده بود. آلل 16+ 13، در10 لاین­ مشاهده شد. تعداد هفت لاین دارای آلل 7 بودند. آلل­های 22 و 9+7 هر کدام فقط یک بار در لاین­ها دیده شدند. شکل دو نشان­دهنده فراوانی زیرواحد­های گلوتنین است. در بررسی 43 لاین امید بخش گندم نان با استفاده از روش SDS-PAGE، 14 نوع آلل و21 ترکیب آللی مشاهده شد (Bahraie, 1992). در بررسی 86  لاین و رقم گندم نان موجود در برنامه­های به­نژادی کشور 14 نوع آلل و 31 ترکیب آللی شناسایی شد (Bahraie, 1992). در بررسی 183 لاین و رقم گندم مشاهده شد که %60 آلل­ها دارای امتیاز بالای کیفی بودند (Najaphian et al., 1986). طی تحقیقی که روی 153 رقم اسپانیایی انجام شده بود سه آلل در مکان ژنی GluA1 و هشت آلل در مکان ژنی GluB1 گزارش شد (Ruiz and Carrillo, 1993). بهتر است در برنامه­های اصلاحی، از لاین­هایی که واجد آلل *2 و 1 در مکان ژنی GluA1 و آلل­های 18+17 و 8+7 در مکان ژنی GluB1  هستند استفاده شود. در این بررسی، در مکان ژنی GluA1، %8/68 لاین­ها دارای آلل نول بودند. در حالیکه در بررسی که در 86 لاین و رقم گندم نان انجام شده بود فقط %36 ارقام و لاین­ها دارای آلل نول بودند (Bahraie, 1992). هم چنین در بررسی که بر روی 400 ژنوتیپ گندم نان انجام شده بود فراوانی آلل نول فقط %9 بود (Popa et al., 2003). در یک بررسی که بر روی 40 رقم انجام شده بود،  %50 شامل آلل نول و %5/42 دارای آلل *2 بودند و فراوانی آلل 1، فقط %5/7 بود                           (Bellil et al., 2012).  در مطالعه­ای که بر روی 96 نمونه گندم بومی دوروم انجام شده بود مشخص شد که در مکان ژنی GluA1 بیشترین فراوانی مربوط به آلل نول بود et al., 1997) (Rashidi Monfared. این نتیجه در مطالعات قبلی که روی گندم دوروم انجام شده بود نیز مشاهده شد (Raciti et al., 2003;  Ram,  2003).  در این تحقیق در مکان ژنی GluB1 آلل 20 دارای بیشترین فراوانی بود. در یک تحقیق روی 96 نمونه گندم در این مکان ژنی بیشترین فراوانی به آلل­های 7 و 20 تعلق داشت et al., 1997) (Rashidi Monfared. طی یک مطالعه­ مشخص شد که آلل 20 تاثیر منفی روی ور آمدن و استحکام گلوتن دارد (Carrillo et al., 1990).  در این بررسی در مکان ژنی GluB1 %8/13 لاین­ها دارای آلل 8+7 بودند. هم­چنین آلل 18+17 در %3/17 لاین­ها مشاهده شد. در حالی که در بررسی (2012) Bellil et al.، آلل­های 8+7 و 18+17 در %5/2 ارقام دیده شدند.

 

 

 

 

شکل1- الگوی الکتروفورزی برخی از لاین­های گندم دوروم.

Figure1-  Electrophoretic pattern of durum wheat lines.

 

 

 

شکل 2- فراوانی آلل­های مختلف زیرواحد­های گلوتنین در ژنوتیپ­های گندم دوروم مطالعه شده.

Figure 2- Frequency of Glutenin subunits of different alleles in Studied genotypes of durum wheat .

 

به هر یک از لاین­ها بر اساس وجود یا عدم وجود هر آلل، امتیاز صفر و یک داده شد و تجزیه کلاستر با استفاده از نرم­افزار SPSS و به روش WARD انجام شد که نتیجه آن تقسیم بندی لاین­ها به نه گروه بود. نتایج حاصل از این تجزیه در جدول دو آمده است.  به منظور انتخاب لاین­های برتر از نظر زیرواحدهای گلوتنین، میانگین امتیاز ژنومی هر گروه به طور جداگانه محاسبه گردید که نتیجه آن در جدول 3 آمده است.

با توجه به گروه بندی ژنوتیپ­ها، اغلب ژنوتیپ­های  دارای آلل پر کیفیت در گروه چهار، پنج و هشت قرار دارند. در این بررسی تنوع ژنتیکی مکان ژنی GluA1 برابر 42/0 و در مکان ژنیGluB1  برابر با 81/0 شد. هم­چنین تنوع ژنتیکی متوسط 05/0 به دست آمد. در تحقیقی که روی ۸۵۶  لاین گندم دوروم انجام شده بود برای مکان ژنی GluA1 تنوع

ژنتیکی 04/0 و برای مکان ژنی GluB1 عدد 57/0 را به­ دست آمد (Hamdi et al., 2010). هم­چنین در بررسی که روی 30 توده بومی زنجان انجام شده بود میزان تنوع ژنتیکی در مکان ژنی Glu-A1، Glu-B1،Glu-D1 و تنوع ژنتیکی متوسط را به ترتیب 27/0، 8/0، 586/0 و 87/0 به دست آمد 1997) (Mohammadi et al.,. نتایج نشان می­دهد که ژنوتیپ­های بررسی شده تنوع ژنتیکی بالایی دارند و مشابه با نتایج به دست آمده از مطالعه گندم­های وحشی اسپانیایی (Pflüger et al., 2001; Alvarez et al., 2007) و ارقام گندم دورم ایتالیایی و ترکیه­ای بودند (Turchetta et al., 1995) هم­چنین تنوع موجود در این لاین­ها از ارقام گندم دورومی که (1990) Carrillo et al.  و Lerner et al.  (2004)  بررسی کرده بودند بیشتر بود.

 

 

 

 

جدول1- نوع آلل در مکان­های ژنی Glu-A1 و Glu-B1 و امتیاز کیفی لاین­های بومی دوروم.

Table 1- Glu-A1 and Glu-B1 alleles and rated quality of native durum wheat.

شماره

Number

کد ژنوتیپ

Genotype code

منشا

Origin

GLUA1

GLUB1

امتیاز اللی

Allelic score

امتیاز ژنومی

Genomic score

1

Wc-3122

خراسان

Khorasan

2*

17+18

3+3

6

2

Wc-4012

خراسان

Khorasan

Null

13+16

3+1

4

3

Wc-4279

خراسان

Khorasan

1

20

1+3

4

4

Wc-4303

خراسان

Khorasan

Null

20

1+1

2

5

Wc-4303

خراسان

Khorasan

Null

20

1+1

2

6

Wc-4303

خراسان

Khorasan

Null

20

1+1

2

7

Wc-45704

خراسان

Khorasan

Null

20

1+1

2

8

Wc-45648

یوگوسلاوی

Yugoslavia

Null

21

1+1

2

9

Wc-45648

یوگوسلاوی

Yugoslavia

Null

6+8

1+1

2

10

Wc-45620

افغانستان

Afghanistan

Null

20

1+1

2

11

Wc-45620

افغانستان

Afghanistan

Null

20

1+1

2

12

Wc-45620

افغانستان

Afghanistan

Null

20

1+1

2

13

Wc-45619

افغانستان

Afghanistan

Null

6+8

1+1

2

14

Wc-45425

افغانستان

Afghanistan

Null

20

1+1

2

15

Wc-45501

پرتغال

Portuguese

Null

 

New

 

16

Wc-45501

افغانستان

Afghanistan

Null

13+16

1+1

2

17

Wc-45505

پرتغال

Portuguese

Null

20

1+1

2

18

Wc-45566

پرتغال

Portuguese

Null

6+8

1+1

2

19

Wc-47208

بلغارستان

Bulgaria

Null

7

1+1

2

20

Wc-47191

بلغارستان

Bulgaria

Null

20

1+1

2

21

Wc-47191

بلغارستان

Bulgaria

Null

7

1+1

2

22

Kc- 525

بلغارستان

Bulgaria

1

17+18

3+3

6

23

Kc- 525

بلغارستان

Bulgaria

1

17+18

3+3

6

25

Kc- 642

لرستان

Lorestan

Null

17+18

3+1

4

26

Kc- 643

لرستان

Lorestan

Null

20

1+1

2

27

Kc- 643

لرستان

Lorestan

Null

20

1+1

2

28

Kc- 643

لرستان

Lorestan

Null

7

1+1

2

29

Kc-655

لرستان

Lorestan

2*

17+18

3+3

6

30

Kc- 656

لرستان

Lorestan

Null

7+8

3+1

4

31

Kc- 659

لرستان

Lorestan

Null

7+8

3+1

4

32

Kc-660

لرستان

Lorestan

2*

20

1+3

4

33

Kc- 678

لرستان

Lorestan

Null

13+16

1+1

2

34

Kc- 874

لرستان

Lorestan

Null

20

1+1

2

35

Kc- 874

کرمانشاه

Kermanshah

Null

20

1+1

2

36

Kc- 911

کرمانشاه

Kermanshah

2*

17+18

3+3

6

37

Kc- 951

کرمانشاه

Kermanshah

Null

17+18

3+1

4

38

Kc- 962

کرمانشاه

Kermanshah

2*

20

1+3

4

39

Kc- 963

کرمانشاه

Kermanshah

Null

13+16

1+1

2

40

Kc- 963

عراق

Iraq

Null

17+18

3+1

4

41

Kc-1429

عراق

Iraq

Null

7+8

3+1

4

42

Kc-1430

عراق

Iraq

Null

7+8

3+1

4

43

Kc-1431

خوزستان

Khuzestan

Null

7+8

3+1

4

44

Kc-1477

خوزستان

Khuzestan

Null

13+16

1+1

2

45

Kc-1477

خوزستان

Khuzestan

Null

20

1+1

2

46

Kc-1477

خوزستان

Khuzestan

Null

22

1+1

2

47

Kc-1548

خوزستان

Khuzestan

2*

20

1+3

4

48

Kc-1901

اصفهان

Isfahan

Null

20

1+1

2

49

Kc-1915

اصفهان

Isfahan

Null

17+18

3+1

4

50

Kc-1915

اصفهان

Isfahan

Null

20

1+1

2

51

Kc-3075

خراسان

Khorasan

Null

7+8

3+1

4

52

Kc-3081

خراسان

Khorasan

Null

7+8

3+1

4

53

Kc-3082

خراسان

Khorasan

2*

17+18

3+3

6

54

Kc-3366

خراسان

Khorasan

Null

20

1+1

2

55

Kc-3366

خراسان

Khorasan

Null

20

1+1

2

56

Kc-3366

خراسان

Khorasan

Null

20

1+1

2

57

Kc-3417

خراسان

Khorasan

1

20

1+3

4

58

Kc-3431

خراسان

Khorasan

Null

20

1+1

2

59

Kc-3431

خراسان

Khorasan

Null

13+16

1+1

2

60

Kc-3570

خراسان

Khorasan

Null

6+8

1+1

2

61

Kc-3634

خراسان

Khorasan

2*

20

1+3

4

62

Kc-3637

خراسان

Khorasan

1

7+8

3+3

6

63

Kc-3638

خراسان

Khorasan

1

17+18

3+3

6

64

Kc-3642

خراسان

Khorasan

Null

17+18

3+1

4

65

Kc-3642

کرمانشاه

Kermanshah

2*

17+18

3+3

6

66

Kc-3653

کرمانشاه

Kermanshah

Null

20

1+1

2

67

Kc-3653

کرمانشاه

Kermanshah

2*

7+8

3+3

6

68

Kc-3654

کرمانشاه

Kermanshah

Null

20

1+1

2

69

Kc-3654

کرمانشاه

Kermanshah

1

7+8

3+3

6

70

Kc-3659

کرمانشاه

Kermanshah

Null

7+8

3+1

4

71

Kc-3659

کرمانشاه

Kermanshah

Null

7+8

3+1

4

72

Kc-3661

کرمانشاه

Kermanshah

Null

7+8

3+1

4

73

Kc-4128

کرمانشاه

Kermanshah

Null

20

1+1

2

74

Kc-4128

کرمانشاه

Kermanshah

Null

20

1+1

2

75

TN-12501

کرمانشاه

Kermanshah

Null

17+18

3+1

4

76

TN-12501

اردبیل

Ardebil

Null

17+18

3+1

4

77

TN-12567

اردبیل

Ardebil

Null

7

1+1

2

78

TN-12567

اردبیل

Ardebil

Null

7+8

3+1

4

79

TN-12571

اردبیل

Ardebil

Null

20

1+1

2

80

TN-12590

کرمانشاه

Kermanshah

Null

17+18

3+1

4

81

TN-12595

کرمانشاه

Kermanshah

Null

7

1+1

2

82

TN-12595

کرمانشاه

Kermanshah

Null

7+8

3+1

4

83

TN-12607

کرمانشاه

Kermanshah

Null

20

1+1

2

84

TN-12631

همدان

Hamadan

2*

7+8

3+3

6

85

TN-12635

همدان

Hamadan

2*

13+16

3+3

6

86

TN-12635

همدان

Hamadan

1

17+18

3+3

6

87

TN-12667

همدان

Hamadan

Null

7+8

3+1

4

88

TN-12668

همدان

Hamadan

Null

17+18

3+1

4

89

TN-12673

خوزستان

Khuzestan

Null

6+8

1+1

2

90

TN-12707

خوزستان

Khuzestan

Null

7+8

3+1

4

91

TN-12715

خوزستان

Khuzestan

Null

20

1+1

2

92

TN-12715

خوزستان

Khuzestan

Null

20

1+1

2

93

TN-12716

خوزستان

Khuzestan

Null

20

1+1

2

94

TN-12716

اردبیل

Ardebil

Null

20

1+1

2

95

TN-12721

اردبیل

Ardebil

Null

20

1+1

2

96

TN-12721

اردبیل

Ardebil

Null

20

1+1

2

97

TN-12737

اردبیل

Ardebil

Null

7

1+1

2

98

TN-12761

لرستان

Lorestan

Null

20

1+1

2

99

TN-12763

لرستان

Lorestan

Null

17+18

3+1

4

100

TN-12763

لرستان

Lorestan

Null

20

1+1

2

101

TN-12808

لرستان

Lorestan

1

20

1+1

2

102

TN-12820

لرستان

Lorestan

Null

7+8

3+1

4

103

P.S.No3

لرستان

Lorestan

Null

6+8

1+1

2

104

P.S.No3

لرستان

Lorestan

Null

6+8

1+1

2

105

P.S.No17

ایتالیا

Italy

2*

20

1+3

4

106

P.S.No18

ایتالیا

Italy

2*

20

1+3

4

107

P.S.No18

ایتالیا

Italy

Null

13+16

3+1

4

108

P.S.No19

ایتالیا

Italy

Null

6+8

1+1

2

109

P.S.No19

ایتالیا

Italy

Null

6+8

1+1

2

110

P.S.No19

ایتالیا

Italy

1

17+18

3+3

6

111

P.S.No21

ایتالیا

Italy

Null

6+8

1+1

2

112

P.S.No21

ایتالیا

Italy

Null

6+8

1+1

2

113

P.S.No27

ایتالیا

Italy

1

7

1+1

2

114

P.S.No29

ایتالیا

Italy

Null

7

1+1

2

115

P.S.No29

ایتالیا

Italy

Null

7+8

3+1

4

116

P.S.No29

ایتالیا

Italy

Null

13+16

3+1

4

        

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 2- گروه بندی حاصل از تجزیه خوشه­ای ژنوتیپ­های گندم دوروم مطالعه شده.

Table 2- Grouping of studied durum wheat genotypes based on cluster analysis result.

نام گروه

Group name

شماره ژنوتیپ

Genotype number

1

45-59-8-15-58-43-2-115-84

 

2

27-20-80-76-18-112-96

 

3

102-13-88-17-107-103-9-111-108

 

4

41-40-50-42-66-51-70-68-77-71-83-81-30-114-89

 

5

24-22-35-28-48-39-64-52-75-74-87-79-21-109-98

 

6

110-113-101-57-3-86-69-23-63-62

 

7

53-47-67-65

 

8

106-61-29-38-32-1-85-36

 

9

4-5-6-7-11-10-12-14-16-19-25-26-31-33-34-37-44-46-49-54-55-56-60-72-73-78-82-90-91-92-93-94-95-97-99-100-104-105

 

 

جدول3- میانگین امتیاز ژنومی گزوه­های حاصل از تجزیه کلاستر گندم­های دوروم مطالعه شده.

Table 3- Average rating studied durum wheats and their genomic groups based on cluster analysis.

شماره گروه

Group number

میانگین امتیاز ژنومی

Average of genomic score

شماره گروه

Group number

میانگین امتیاز ژنومی

Average of genomic score

1

2.6

6

3.6

2

2

7

2

3

2

8

4.2

4

4.4

9

2.4

5

4.9

-

 



 

 

جدول3) فراوانی نسبی آلل­ها و تنوع ژنتیکی نمونه­های مورد بررسی بر اساس شاخص نئی.

Table 3- The relative frequency of alleles and genetic diversity of samples according to the Nei index.

تنوع ژنتیکی متوسط

Average genetic diversity

تنوع ژنتیکی

genetic diversity

فراوانی نسبی

relative frequency

آلل

Allele

مکان ژنی

Gene locuse

 

 

0.75

Null

 

 

0.42

0.09

1

GluA1

 

 

0.14

2*

 

 

0.36

20

 

0.05

 

0.13

7+8

 

 

 

0.008

7+9

 

 

0.81

0.08

13+16

GluB1

 

 

0.06

7

 

 

 

0.36

17+18

 

 

 

0.008

22

 

 

 

0.1

6+8

 

 

 

با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق مشاهده شد که گندم­های دوروم مطالعه شده در مکان  ژنیGlu-A1  بیشتر واجد آلل نول هستند. این مسئله شاید به این دلیل باشد که تحت تاثیر گزینش طبیعی قرار گرفته­اند. مطالعات مختلف بر روی تاثیر پرولامین­ها بر روی کیفیت گندم دوروم که با  روش­های حجم رسوب SDS، میکسوگراف و  اندازه گیری مقدار پروتئین انجام شده بود (Brites and Carrillo, 2001; Martinez et al., 2005) نشان داد که در مکان ژنی GluA1 آلل­های  *2 و 1 و در مکان ژنی GluB1 آلل­های 8+7، 18+17، تاثیر مثبتی روی کیفیت نانوایی دارند. با توجه به این مسئله که نان حاصل از گندم  دوروم  در افراد مبتلا به بیماری سلیاک (نوعی بیماری ژنتیکی که افراد قادر به هضم گلوتن نان نیستند)، مسمومیت کمتری ایجاد می­کند که این امر دلیل خوبی برای تولید نان از گندم دوروم است                       (.(Troncone and Auricchio, 1991 بنابراین بهتر است در برنامه­های اصلاحی در جهت افزایش کیفیت نانوایی گندم­های دوروم از لاین­هایی که واجد آلل *2 و 1 در مکان ژنی Glu-A1 و آلل­های 18+17 و 8+7 در مکان ژنی Glu-B1 هستند استفاده شود. در این بررسی ۱۳ لاین دارای این آلل­های پر کیفیت  در هر دو مکان ژنی بودند که ۱۲ تای آنها بومی ایران هستند. با توجه به این مسئله که این دو مکان ژنی دارای اثرات افزایشی هستند انتخاب ژنوتیپ­هایی که در هر دو مکان ژنی دارای آلل­های پر کیفیت هستند کیفیت نهایی را بیشتر افزایش خواهد داد. هدف نهایی از بررسی پتانسیل ژنتیکی نمونه­هایی که در بانک­های ژرم پلاسم ذخیره شده­اند ولی کمتر مورد توجه قرار گرفته­اند این است که بتوان با یک تصمیم آگاهانه از فرسایش ژنتیکی آنها که بالاتر از حد انتظار است جلوگیری کرد (Virchow 1999; Hammer 2003). هم­چنین  مطالعات متعدد نشان داده اند که نگهداری و حفظ  ژرم پلاسم بانک­های ژن نیازمند این است که اطلاعات دقیق و کاملی در مورد پتانسیل ژنتیکی نمونه­های موجود در آنها  به دست آورد (Steiner et al. 1997; Bo¨rner et al. 2000). با توجه  اطلاعات به دست آمده از این تحقیق که بر روی 116 لاین خالص گندم دوروم انجام شده بود و قبل از این تحقیق نیز هیچ بررسی بر روی پتانسیل ژنتیکی این ژنوتیپ­ها انجام نشده بود، این نتایج می­تواند کمک شایانی  در جهت  تکمیل اطلاعات در مورد پتانسیل ژنتیکی  و تصمیم گیری صحیح در جهت حفظ تنوع ژنتیکی بالای این ژنوتیپ­ها به  بانک ژن ملی گیاهی ایران نماید.

 

سپاسگزاری

نویسندگان از بخش غلات موسسه تحقیقات، اصلاح وتهیه نهال و بذر به دلیل حمایت و در اختیار گذاشتن امکانات برای انجام این تحقیق سپاسگزاری می­نمایند.


 

منابع

Avarez J, Martin A, Martn LM (2001). Variation in the high-molecular-weight glutenin subunits coded at the Glu-H 1 locus in Hordeum chilense. Theoretical and Applied Genetics 102: 134-137.

Bahraie S (2002). Iranian bread wheat quality evaluation on heavy subunits of glutenin. Iranian Journal of Agricultural Science 5: 215-204.

Bellil I, Chekara Bouziani M, Khelifi D (2012). Genetic Diversity of High and Low Molecular Weight Glutenin Subunits in Saharan Bread and Durum Wheats from Algerian Oases. Czech Journal of Plant Breading 48: 23-32.

Bo¨rner A, Chebotar S, Korzun V (2000). Molecular characterization of the integrity of wheat (Triticum aestivum L.) germplasm after long-term maintenance. Theoretical and Applied Genetics 100: 494-497.

Boggini C and Pogna NE (1989). The bread making quality and storage protein composition of Italian durum wheat. Cereal Science 9:131-138.

Branlard J, Autran J, Monneveux P (1989). High molecular weight subunit in durum wheat (T. durum). Theoretical and Applied Genetics 18:353-358.

Brites C, Carrillo JM )2001(. Influence of High molecular weight (HMW) and Low molecular weight (LMW) glutenin subunits controlled by Glu-1 and Glu-3 loci on durum wheat quality. Cereal Chemistry 78: 59–63.

Carrillo JM, Vazquez JF, Orkellana J (1990). Relationship Between Gluten Strength and Glutenin Proteins in Durum Wheat Cultivars. Plant Breeding 104: 325–333.

Gupta RB, and Shepherd KW (1990). Two-step one-dimensional SDS-PAGE analysis of LMW subunits of glutenin. 1. Variation and genetic control of the subunits in hexaploid wheats. Theoretical and Applied Genetics 80: 65–74.

Hamdi W, Bellil I, Branlard G, Khelifi D (2010). Genetic variation and geographical diversity for seed storage proteins of seventeen durum wheat populations collected in Algeria. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca 38: 22–32.

Hammer K (2003). A paradigm shift in the discipline of plant genetic resources. Genetic resources and crop evolution 50: 3–10.

Harberd NP, Bartels D, Thompson RD (1986).  DNA restriction fragment variation in the gene family encoding high-molecularweight (HMW) glutenin subunits of wheat. Biochemical Genetics 24:579–592.

Hosseinian Khoshru H, Bihamta M, Hasani A, Omidi M (2009). Low-molecular-weight glutenin subunits allelic variation on bread wheat genotypes business (Triticum aestivum) using specific markers. Crop Science 42: 354-345.

Igrejas G, Guedes-Pinto, H., Carnide, V (1999). Seed storage protein diversity in triticale varieties commonly grown in Portugal. - Plant Breeding 118: 303-306.

Izadi Darbandi A, Yazdi Samadi B, Abde Mishani A, Shahriari F (2001). Polymorphism electrophoresis of wheat cultivars with low molecular weight glutenin subunits. Journal of Agricultural Science 33: 37-41.

Lerner SE, Ponzio NR, Seghezzo ML (2004) Genetic variation for grain proteincomponents and industrial quality of durumwheat cultivars sown in Argentina. Cereal Science 40: 161-166.

Liu CY, Shepherd KW (1996).Variation of B sub units of Glutenin in durum, wild and less-widely cultivated tetraploid wheats. Plant Breeding 15:172-178.

Martinez AT, Speranza M, Ruiz-Dueoas FJ, Ferreira P,Camarero S, Guillén F (2005) Biodegradation oflignocellulosics: microbiological, chemical and enzymaticaspects of fungal attack to lignin. International Microbiology 8: 195–204.

Mohammadi A, Valizadeh M, Mogaddam M, Arshad I, Javadian N, Mohebbalipure N (2007). Assessment of genetic diversity of wheat glutenin aggregate number of indigenous North. Knowledge of modern agriculture 11: 61-70.

Najaphian G, Abdemishani S, Yazdi Samadi (1960). The effect of high molecular weight glutenin subunits allelic variation in the value of the bread wheat breeding lines. Journal of Agricultural Science 28: 1-12.

Nei M (1973). Analysis of gene diversity in subdivided populations. Proceedings of National Academy of Science USA 70: 3321–332.

Oak MD, Dexter JE (2006). Chemistry, genetics and prediction of dough strength and end-use quality in durum wheat  in: Gliadin and Glutenin. AACC International, St Paul, Minnesota 281-305.

Payne PI (1987). The genetical basis of breadmaking quality in wheat. Aspects of Applied Biology 15: 79–90.

Payne PI, Holt LW, Law CN (1981). Structural and genetic studies on the high molecular weight subunit of wheat Glutenin. I- allelic variation in subunits among varieties of wheat (Triticum aestivum), Theoretical and Applied Genetics 60:229-236.

Payne PI, Jackson EI, Holt LW (1984). The association between gliadins 45 and gluten strength in durum wheat varieties. A direct causal effect on the result of genetic linkage. Cereal Science 2: 73-81.

Payne PI, Lawrence CJ (1983). Catalogue of alleles for the complex gene loci. Glu-A1, Glu-B1, and Glu-D1 which code for high molecular weight subunits of Glutenin in hexaploid wheat. Cereal Research Communications 11(1):29-35.

Pflüger LA, Martin LM, Alvarez JB (2001). Variation in the HMW and LMW Glutenin subunits from spanish accessions of emmer wheat (T. turgidum ssp. Dicoccum schrank).Theoretical and Applied Genetics 102:767–772.

Popa M, Gregova E, Kraic J (2003). Romanian wheat (Triticum aestivum L.) landraces characterized by seed storage proteins electrophoresis. Plant Genetic News   letter 135:53-58.

Rabinovich SV, Panchenko IA, Parchomenko RG, Bondarenko VN (1998). High-molecular weight glutenin subunit composition of spring bread wheats grown in the Ukraine and the Russian Federation between 1995-97 and its connection with pedigrees. Annual Wheat Newsletter 44: 236-251.

Raciti CN, Doust MA, Lombardo GM, Boggini G, Pecetti L (2003). Characterization of durum wheat Mediterranean germplasm for high and low molecular weight glutenin subunits in relation with quality. European Journal of Agronomy 19: 373-382.

Ram S (2003). High molecular weight glutenin subunit composition of Indian wheats and their relationships with dough strength. Plant Biochemistry and Biotechnology 12: 151-155.

Rashidi Monfared S, Nagavi MR, Husseinzade A, Mardi M (2007). Genetic diversity and heavy subunits of glutenin detected ‌ native genotypes and cultivars of durum wheat using protein markers. Iranian of Journal Biology 21: 393-399.

Ruiz M, Carrillo JM (1993). Linkage relationship between prolamin genes on chromosomes 1A and 1B of durum wheat. Theoretical and Applied Genetics 87: 353-360.

Shewry PR, Halford NG (2002). Cereal seed storage proteins: Structures, properties and role in grain utilization. Journal of Experimental Botany 53: 947-958.

Singh NK, Shepherd KW, Comish GB (1991). Rapid communication: a simplified SDS-PAGE. Procedure for separating LMW subunits of Glutenin. Journal of cereal Science 14:203-208.

Steiner AM, Ruckenbauer P, Goecke E (1997). Maintenance in genebanks, a case study: contaminations observed in the Nurnberg oats of 1831. Genetic resources and crop evolution 44: 533–538.

Tarekegne A, Labuschagne MT (2005). Relationship between high molecular weight glutenin subunit composition and gluten quality in Ethiopian bread and durum wheat cultivars and lines. Journal of Agronomy and Crop Science 191: 300-307.

Thompson RD, Bartels D, Harberd NP, Flavell RB (1983). Characterization of the multigene family coding for HMW glutenin subunits in wheat using cDNA clones. Theoretical and Applied Genetics 67:87–96.

Troncone  R,  Auricchio S  (1991). Gluten-sensitive enter- opathy (celiac disease). Food Reciew International 7:205-231

Turchetta T, Ciaffi M, Porceddu E, Lafiandra D (1995). Relationship between electrophoretic pattern of storage proteins and gluten strength in durum wheat landraces from Turkey. Plant Breeding 114: 406-412.

Virchow, D (1999).  Genetic resources: Status, development, losses and conservation man­agement. In: Conservation of Genetic Resources - Costs and Implications for Sustain­able Utilization of Plant Genetic Resources for Food and Agriculture. Springer.Pp 11-44.

Yang, R.C., Jana, S. and Clarke, J.M. (1991) Phenotypic diversity and associations of some potentially drought-responsive characters in durum-wheat. Crop Science 31: 1484–1491.

Zhu YF, Li YW, Chen Y, Li H, Liang H, Yue S J, Zhang AM, Zhang XQ, Wang DW, Jia X (2005). Generation and characterization of a high molecular weight glutenin1Bx14-deficient mutant in common wheat. Plant Breeding 124 : 421-427.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Evaluation of allelic variation and assessment of quality of  seed storage proteins in durum wheats

 

Rajabi H.M.1, Fotokian M.H.*1, Agahee S.M.2, Mohammadi M.2

 

1Agricultural College, Shahed University, Tehran, Iran

2Research Institute of Seed and Plant Breeding, Karaj, Iran

 

Abstract

The existence of genetic variation of genotypes is very interesting in reducing genetic vulnerability and lead to stable control of production. Proline and glutamine-rich wheat seed endosperm proteins are collectively referred to as prolamins. HMW-GS are major determinants of gluten elasticity. The inheritance of glutenin subunits follows Mendelian genetics with multiple alleles in each locus. Identification of the banding patterns of glutenin subunits could be used as an estimate for screening high quality wheat germplasm. In this study 116 genotypes of Triticum turgidum originating from different geographical areas of Iran and six countries, Portuguese, Italy, Yugoslavia, Bulgaria, Iraq and Afghanistan, were evaluated for variation in high molecular weight glutenin subunit. Glutenin extracted from seeds using SDS-PAGE electrophoresis and scoring bands were determined. 16 allele combinations were identified. In pure lines of durum wheat, the Null allele was observed more frequently than the 1 and 2* alleles. In% 21/6% of genotypes 1allele and 12.5%, 2* allele was observed. The locus GluB1, 7 type alleles was detected. The locus GluB1 20 allele had the highest frequency and was observed in 42 genotype. 20 genotypes were having 17+18 allele. The 7+8, 6+8 and 7 alleles were observed in 21, 12 and 7 genotypes respectively. Each of the 22 and 7+9 alleles also was observed in one genotype. In the one line of native country of Portugal, observed unique allele at the GluB1 locus, which conventional scoring models did not match. The tested genotypes were classified in nine groups according to the linkage distance analysis. The genetic variability in Glu-A1and Glu-B1 locus Were respectively, 0.42 and 0.81. HMW glutenin Glu-1 quality scores are in the range between 2 and 6.

 

Keyword: SDS-PAGE, Glutenin, Genetic diversity, Durum, HMW-GS

 



* نویسنده مسئول: محمدحسین فتوکیان                              تلفن: 09124238603                        fotokian@yahoo.com Email:

[1]- Dithiotheriol

* Corresponding  Author: Fotokian M.H.                 Tel: 09124238603                     Email: fotokian@yahoo.com

Avarez J, Martin A, Martn LM (2001). Variation in the high-molecular-weight glutenin subunits coded at the Glu-H 1 locus in Hordeum chilense. Theoretical and Applied Genetics 102: 134-137.
Bahraie S (2002). Iranian bread wheat quality evaluation on heavy subunits of glutenin. Iranian Journal of Agricultural Science 5: 215-204.
Bellil I, Chekara Bouziani M, Khelifi D (2012). Genetic Diversity of High and Low Molecular Weight Glutenin Subunits in Saharan Bread and Durum Wheats from Algerian Oases. Czech Journal of Plant Breading 48: 23-32.
Bo¨rner A, Chebotar S, Korzun V (2000). Molecular characterization of the integrity of wheat (Triticum aestivum L.) germplasm after long-term maintenance. Theoretical and Applied Genetics 100: 494-497.
Boggini C and Pogna NE (1989). The bread making quality and storage protein composition of Italian durum wheat. Cereal Science 9:131-138.
Branlard J, Autran J, Monneveux P (1989). High molecular weight subunit in durum wheat (T. durum). Theoretical and Applied Genetics 18:353-358.
Brites C, Carrillo JM )2001(. Influence of High molecular weight (HMW) and Low molecular weight (LMW) glutenin subunits controlled by Glu-1 and Glu-3 loci on durum wheat quality. Cereal Chemistry 78: 59–63.
Carrillo JM, Vazquez JF, Orkellana J (1990). Relationship Between Gluten Strength and Glutenin Proteins in Durum Wheat Cultivars. Plant Breeding 104: 325–333.
Gupta RB, and Shepherd KW (1990). Two-step one-dimensional SDS-PAGE analysis of LMW subunits of glutenin. 1. Variation and genetic control of the subunits in hexaploid wheats. Theoretical and Applied Genetics 80: 65–74.
Hamdi W, Bellil I, Branlard G, Khelifi D (2010). Genetic variation and geographical diversity for seed storage proteins of seventeen durum wheat populations collected in Algeria. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca 38: 22–32.

Hammer K (2003). A paradigm shift in the discipline of plant genetic resources. Genetic resources and crop evolution 50: 3–10.

Harberd NP, Bartels D, Thompson RD (1986).  DNA restriction fragment variation in the gene family encoding high-molecularweight (HMW) glutenin subunits of wheat. Biochemical Genetics 24:579–592.

Hosseinian Khoshru H, Bihamta M, Hasani A, Omidi M (2009). Low-molecular-weight glutenin subunits allelic variation on bread wheat genotypes business (Triticum aestivum) using specific markers. Crop Science 42: 354-345.
Igrejas G, Guedes-Pinto, H., Carnide, V (1999). Seed storage protein diversity in triticale varieties commonly grown in Portugal. - Plant Breeding 118: 303-306.
Izadi Darbandi A, Yazdi Samadi B, Abde Mishani A, Shahriari F (2001). Polymorphism electrophoresis of wheat cultivars with low molecular weight glutenin subunits. Journal of Agricultural Science 33: 37-41.
Lerner SE, Ponzio NR, Seghezzo ML (2004) Genetic variation for grain proteincomponents and industrial quality of durumwheat cultivars sown in Argentina. Cereal Science 40: 161-166.
Liu CY, Shepherd KW (1996).Variation of B sub units of Glutenin in durum, wild and less-widely cultivated tetraploid wheats. Plant Breeding 15:172-178.
Martinez AT, Speranza M, Ruiz-Dueoas FJ, Ferreira P,Camarero S, Guillén F (2005) Biodegradation oflignocellulosics: microbiological, chemical and enzymaticaspects of fungal attack to lignin. International Microbiology 8: 195–204.
Mohammadi A, Valizadeh M, Mogaddam M, Arshad I, Javadian N, Mohebbalipure N (2007). Assessment of genetic diversity of wheat glutenin aggregate number of indigenous North. Knowledge of modern agriculture 11: 61-70.
Najaphian G, Abdemishani S, Yazdi Samadi (1960). The effect of high molecular weight glutenin subunits allelic variation in the value of the bread wheat breeding lines. Journal of Agricultural Science 28: 1-12.
Nei M (1973). Analysis of gene diversity in subdivided populations. Proceedings of National Academy of Science USA 70: 3321–332.
Oak MD, Dexter JE (2006). Chemistry, genetics and prediction of dough strength and end-use quality in durum wheat  in: Gliadin and Glutenin. AACC International, St Paul, Minnesota 281-305.
Payne PI (1987). The genetical basis of breadmaking quality in wheat. Aspects of Applied Biology 15: 79–90.
Payne PI, Holt LW, Law CN (1981). Structural and genetic studies on the high molecular weight subunit of wheat Glutenin. I- allelic variation in subunits among varieties of wheat (Triticum aestivum), Theoretical and Applied Genetics 60:229-236.
Payne PI, Jackson EI, Holt LW (1984). The association between gliadins 45 and gluten strength in durum wheat varieties. A direct causal effect on the result of genetic linkage. Cereal Science 2: 73-81.
Payne PI, Lawrence CJ (1983). Catalogue of alleles for the complex gene loci. Glu-A1, Glu-B1, and Glu-D1 which code for high molecular weight subunits of Glutenin in hexaploid wheat. Cereal Research Communications 11(1):29-35.
Pflüger LA, Martin LM, Alvarez JB (2001). Variation in the HMW and LMW Glutenin subunits from spanish accessions of emmer wheat (T. turgidum ssp. Dicoccum schrank).Theoretical and Applied Genetics 102:767–772.
Popa M, Gregova E, Kraic J (2003). Romanian wheat (Triticum aestivum L.) landraces characterized by seed storage proteins electrophoresis. Plant Genetic News   letter 135:53-58.
Rabinovich SV, Panchenko IA, Parchomenko RG, Bondarenko VN (1998). High-molecular weight glutenin subunit composition of spring bread wheats grown in the Ukraine and the Russian Federation between 1995-97 and its connection with pedigrees. Annual Wheat Newsletter 44: 236-251.
Raciti CN, Doust MA, Lombardo GM, Boggini G, Pecetti L (2003). Characterization of durum wheat Mediterranean germplasm for high and low molecular weight glutenin subunits in relation with quality. European Journal of Agronomy 19: 373-382.
Ram S (2003). High molecular weight glutenin subunit composition of Indian wheats and their relationships with dough strength. Plant Biochemistry and Biotechnology 12: 151-155.
Rashidi Monfared S, Nagavi MR, Husseinzade A, Mardi M (2007). Genetic diversity and heavy subunits of glutenin detected ‌ native genotypes and cultivars of durum wheat using protein markers. Iranian of Journal Biology 21: 393-399.
Ruiz M, Carrillo JM (1993). Linkage relationship between prolamin genes on chromosomes 1A and 1B of durum wheat. Theoretical and Applied Genetics 87: 353-360.
Shewry PR, Halford NG (2002). Cereal seed storage proteins: Structures, properties and role in grain utilization. Journal of Experimental Botany 53: 947-958.
Singh NK, Shepherd KW, Comish GB (1991). Rapid communication: a simplified SDS-PAGE. Procedure for separating LMW subunits of Glutenin. Journal of cereal Science 14:203-208.
Steiner AM, Ruckenbauer P, Goecke E (1997). Maintenance in genebanks, a case study: contaminations observed in the Nurnberg oats of 1831. Genetic resources and crop evolution 44: 533–538.

Tarekegne A, Labuschagne MT (2005). Relationship between high molecular weight glutenin subunit composition and gluten quality in Ethiopian bread and durum wheat cultivars and lines. Journal of Agronomy and Crop Science 191: 300-307.

Thompson RD, Bartels D, Harberd NP, Flavell RB (1983). Characterization of the multigene family coding for HMW glutenin subunits in wheat using cDNA clones. Theoretical and Applied Genetics 67:87–96.
Troncone  R,  Auricchio S  (1991). Gluten-sensitive enter- opathy (celiac disease). Food Reciew International 7:205-231
Turchetta T, Ciaffi M, Porceddu E, Lafiandra D (1995). Relationship between electrophoretic pattern of storage proteins and gluten strength in durum wheat landraces from Turkey. Plant Breeding 114: 406-412.
Virchow, D (1999).  Genetic resources: Status, development, losses and conservation man­agement. In: Conservation of Genetic Resources - Costs and Implications for Sustain­able Utilization of Plant Genetic Resources for Food and Agriculture. Springer.Pp 11-44.
Yang, R.C., Jana, S. and Clarke, J.M. (1991) Phenotypic diversity and associations of some potentially drought-responsive characters in durum-wheat. Crop Science 31: 1484–1491.
Zhu YF, Li YW, Chen Y, Li H, Liang H, Yue S J, Zhang AM, Zhang XQ, Wang DW, Jia X (2005). Generation and characterization of a high molecular weight glutenin1Bx14-deficient mutant in common wheat. Plant Breeding 124 : 421-427.