شناسایی ترکیبات عطری برنج با روش ریزاستخراج فاز جامد در کروماتوگرافی گازی توأم با طیف سنج جرمی و مکان یابی جایگاه های ژنی کنترل کننده آنها با بکارگیری نشانگر ریزماهواره

شناسایی ترکیبات عطری برنج با روش ریزاستخراج فاز جامد در کروماتوگرافی گازی توأم با طیف­سنج جرمی و مکان­یابی جایگاه­های ژنی کنترل­کننده آنها با بکارگیری نشانگر ریزماهواره

رضا امیری­فهلیانی*¹، محمود خدامباشی²،  علیرضا غیاثوند³

¹ استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی،  دانشگاه یاسوج و دانشجوی دکتری سابق دانشگاه شهرکرد

² دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد

³ استاد گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه لرستان

تاریخ دریافت: 10/09/1390، تاریخ پذیرش: 24/08/1391

چکیده

تقاضای بیشتر برای برنج­های عطری، قیمت بالاتر آنها را درپی داشته و توجه به­نژادگران گیاهی را به شناسایی ژن­های کنترل­کننده عطر برنج جلب کرده است. نشانگرهای شدیداً پیوسته با ژن­های مهم کنترل­کننده صفات زراعی، عمل گزینش فنوتیپی را سودمندتر، مؤثرتر، واقعی­تر و اقتصادی­تر از روش­های معمول به­نژادی گیاهی ­می­نمایند. این تحقیق به منظور شناسایی ترکیبات فرّار در برنج و مکان­یابی ژن­های کنترل­کننده آنها با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره انجام شد. از تلاقی رقم موسی­طارم و 304، 139 تک بوته ₂F در سال 87-1386 بصورت مجزا بذرگیری و برای کشت مورد استفاده قرار گرفتند. استخراج، جداسازی و شناسایی ترکیبات فرّار نمونه­های بذری خانواده‌های F_2:3 با استفاده از روش حساس و کارآمد ریزاستخراج فاز جامد در کروماتوگرافی گازی توأم با طیف­سنج جرمی انجام شد. ترکیب­های آلکانی تترادکان، پنتا­دکان، هگزادکان و هپتادکان از ترکیبات عمده شناسایی شده بودند. کروموزوم­های 1، 4، 6، 11 و 12 حامل جایگاه­های کنترل­کننده ترکیب­های فرّار بودند. کروموزوم­ 4 بیشترین جایگاه را در بر داشت. از 14 جایگاه شناسایی شده، 12 جایگاه حالاتی از غالبیت نسبی، غالبیت کامل و یا فوق غالبیت را نشان دادند. ترکیب هپتادکان کمترین توارث­پذیری و ترکیب تترادکان بیش از 50 % توارث­پذیری نشان داد. در پایان، در این تحقیق چندین جایگاه کنترل کننده ترکیبات عطری با فاصله 5/4 سانتی­مورگان با نشانگر؛ فاصله مطلوب پیشنهاد شده بین نشانگر و QTL، برای گزینش؛ شناسایی شد.

واژه­های کلیدی: برنج، ترکیبات عطری، QTL، مکان­­یابی ژن، روش SPME- GC- MS.

مقدمه

بعد از عملکرد، کیفیت دانه دومین هدف مهم به­نژادی برنج (Oryza sativa L.) در نظر گرفته می­شود. عطر نه تنها یکی از مهمترین ویژگی­های خوب برای تعیین کیفیت برنج می­باشد، بلکه برنج­های عطری ارزش غذایی بهتر و اسیدهای آمینه لیزین، فنیل­آلانین، لوسین و متیونین بیشتری در مقایسه با انواع بدون عطر دارند (Sun et al., 2008). برنج­های عطری، مدتی طولانی است که عمومیت پیدا کرده­ و تقاضای بیشتر، قیمت بالاتر آن را در پی داشته است. این وضعیت، توجه به­نژادگران برنج را جهت شناسایی ژن­های کنترل­کننده عطر برانگیخته است (Bounphanousay et al., 2008).

ارزیابی واقعی عطر و گزینش با استفاده از روش­های سنتی بهبود کیفیت برای به­نژادگران، به دلیل نبود گروه­های فنوتیپی مجزا در نتاج، حساسیت و تکرارپذیری پایین و خسته­کننده بودن روش­های آزمون کیفیت، مشکل است (Bullard & Holguin, 1977). فنون متفاوتی برای ارزیابی و شناخت عطر شامل: جویدن نیمه یک دانه منفرد و یا تعدادی دانه از تک بوته­ها، حرارت دادن بافت برگی در آب و بررسی عطر حاصل از حل کردن برگ در محلول پتاسیم هیدروکسید (Garland et al., 2000; Wilkie et al., 2004)، واکنش­های بافتی- شیمیایی (Nadaf et al., 2006)، روش ارزیابی بویایی عطر متصاعد شده از دانه­های پخته یا خام برنج (Jezussek et al., 2002; Wilkie et al., 2004)، و ارزیابی ترکیبات فرّار با استفاده از کروماتوگرافی گازی[1] و یا کروماتوگرافی گازی جفت شده با طیف­سنج جرمی[2] (GC- MS) (Mahatheeranont et al., 2001; Ghiasvand et al., 2007)، معرفی و استفاده شده­اند.

اگرچه روش­های جویدن، حرارت دادن بافت برگی در آب و بررسی عطر حاصل از حل کردن برگ در محلول پتاسیم هیدروکسید ، واکنش­های بافتی- شیمیایی، و روش ارزیابی بویایی مفید می­باشند، ولی نمی­توانند عاری از اشتباه باشند و بدون ابهام ژنوتیپ گیاه را بر اساس عطر تعیین کنند (Yanjun et al., 2001). بنابراین استفاده از روش GC- MS، روشی مناسب برای ارزیابی و سنجش ترکیبات فرّار و عطری می­باشد (Ghiasvand et al., 2006). از طرفی روش­های قدیمی استخراج و جداسازی عطر، طعم و بو مانند استخراج مایع – مایع (LLE) وقت­گیر، چند مرحله­ای و گرانقیمت بوده و علاوه بر استفاده از حلال­های سمی خطرناک و مضر برای محیط زیست، خطراتی نیز برای آزمایشگر ایجاد می­کنند. بهترین جایگزین این شیوه های کلاسیک، روش­های کم حلال[3] و عاری از حلال[4] هستند. ریز استخراج فاز جامد[5]، یک روش کارآمد، حساس و ارزان عاری از حلال است که با استفاده از کمترین مقدار نمونه (در حد چند میلی­گرم) و باکمترین دستکاری فیزیکی و شیمیایی در بافت نمونه (افزودن کمی آب به چند دانه برنج سالم) استخراج و اندازه­گیری ترکیبات عطری را انجام می­دهد. جفت شدن تکنیک جدید SPME با GC- MS (با حساسیت و دقت اندازه­گیری بسیار بالا)، کارآیی این روش را در جداسازی و اندازه­گیری ترکیبات فرّار چندین برابر نموده و در سالهای اخیر، روش SPME- GC- MS  کاربردهای گسترده­ای در استخراج و اندازه­گیری انواع ترکیبات غذایی، داروئی و آلاینده­ها پیدا کرده­است (Ghiasvand et al., 2007).

ترکیبات متعددی با مقادیر کم در عطر برنج­های خام یا نپخته و یا حتی در برگ­های این گیاه در مراحل پایانی رشد، دخالت دارند (Bounphanousay et al., 2008; Srivong et al., 2008). ترکیبات فرّاری چون 2- استیل- 1- پیرولین[6] (AP)، لیمونین، پنتادکان، هگزادکان، هپتادکان، دودکان و هگزانول در برنج پخته شده گزارش شده­اند (Singh et al., 2000). اثر سفید کردن برنج نیز بر عطر آن ارزیابی شده و مشخص شده است که لایه­های سطح بیرونی برنج نقش مهمی را در تشکیل عطر ایفا می­کنند (Bullard & Holguin, 1977).

تنوع ژنتیکی صفات کمّی، مانند بسیاری از خصوصیات مهم زراعی از قبیل عملکرد، کیفیت و برخی از شکل­های مقاومت به بیماری (Collard et al., 2005)، به وسیله تعداد زیادی ژن کنترل می­شوند که از تفکیک تعداد زیادی QTL، که هرکدام بخشی از تنوع کلی را توجیه می­کنند و تظاهر آنها توسط اثرات متقابل با دیگر ژن­ها و محیط تغییر می­کند، حاصل می­شود (Mackay, 2001). منطقه­ای از ژنوم که شامل ژن­های مربوط به یک صفت کمّی خاص می­باشد، به عنوان مکان­ ژنی کنترل­کننده­ صفت کمّی (QTL) شناخته می­شود. ایجاد نقشه­های پیوستگی و انجام تجزیه QTL برای شناسایی نواحی ژنومی مرتبط با صفات، مکان­یابی یا نقشه­یابی QTL گفته می­شود (McCouch & Doerge, 1995; Paterson, 1996). اطلاع یافتن از مکان ژن­ها در کروموزوم، می­تواند در تشخیص آثار پیوستگی و پلیوتروپی آنها که مورد توجه خاص به­نژادگران می­باشد، کمک مؤثری داشته باشد. تعیین QTLها این امکان را فراهم می­سازد که به بررسی آثار افزایشی و غالبیت مکان­های ژنی به صورت منفرد، و همچنین اثرات متقابل ژن­ها پرداخته و احتمالاً نوع عمل ژن و نوع اثر متقابل را در بعضی از موارد شناسایی نمود (Kearsey, 1998).

تعداد ژن­های کنترل­کننده صفتِ (صفات) هدف و موقعیت ژنومی آنها، توزیع اثرات ژنتیکی و وجود اثرات متقابل ژنتیکی، توارث­پذیری صفت، تعداد ژن­های در حال تفرق در جمعیت مورد بررسی، نوع و اندازۀ جمعیت مورد بررسی، تراکم و پوشش نشانگرها در نقشه پیوستگی، روش­های آماری و سطح معنی­داری مورد استفاده برای نقشه­یابی QTL، ازجمله عوامل اثرگذار بر قدرت مکان­یابی QTL می­باشند (Liu, 2002; Collard et al., 2005).

با توسعه نشانگرهای DNA، پیشرفت قابل ملاحظه­­ای در توصیف صفات کمّی و گزینش QTLها آغاز شد (Collard et al., 2005). نشانگرهای مولکولی که شدیداً با ژن­های مهم زراعی پیوستگی دارند، ممکن است به عنوان ابزاری برای گزینش به کمک نشانگر[7] در به­نژادی گیاهان استفاده شوند (Kearsey & Pooni, 1996; Ribaut & Hoisington, 1998)، به نحوی که در مقایسه با روش­های معمول گزینش فنوتیپی، سودمندتر، مؤثرتر، مطمئن­تر و اقتصادی­تر باشند (Collard et al., 2005).

نشانگرهای مبتنی بر واکنش زنجیره­ای پلی­مراز[8] از قبیل ریزماهواره­ها[9] (McCouch et al., 2002)، نقش مهم و مؤثری در مکان­یابی ژن­ها و گزینش به کمک نشانگرها دارند. ریزماهواره­ها یا توالی­های ساده تکراری[10] (SSRها) شدیداً چندشکلی نشان می­دهند و علاوه بر این، هم­بارز بودن و قابلیت تکرار آنها، این نشانگرها را برای ترسیم نقشه ژنومی و به همین نحو برای مطالعات ژنتیکی جمعیت، مناسب ساخته است (McCouch et al., 1997; Dayanandan et al., 1998).

مطالعه ژنتیک کیفیت برنج با استفاده از نشانگرهای مولکولی، در مجموعه­های ژنوتیپی متفاوتی صورت گرفته است (Ahn et al., 1992; Lorieux et al., 1996; Sun et al., 2008). یک ژن مغلوب بزرگ­اثر کنترل­کننده عطر، بر روی کروموزوم 8 برنج عطری آمریکایی به نام دلّا (Ahn et al., 1992)، رقم بنگلادشی به نام سرجارم­خی (Yano et al., 1992) و رقم فیلیپینی به نام آزوسنا (Lorieux et al., 1996) با استفاده از تکنولوژی آر­اف­ال­پی (RFLP) و رپید (RAPD)، مکان­یابی شده است. دو ژن مغلوب کنترل کنندة عطر در رقم هندی تی3، بر روی کروموزوم­های 5 و 9 گزارش شده­اند (Yanjun et al., 2001). برای صفت عطر، ژن fgr نزدیک ناحیه سانترومری کروموزوم 8 مکان­یابی شده است (Ahn et al., 1992; Bradbury et al., 2005; Lang & Buu, 2008 ) که سطح AP را تعیین می­کند (Lorieux et al., 1996) و با فاصله 5/4 سانتی مورگان، با نشانگر آر­اف­ال­پی به نام 28RG کاملاً پیوستگی نشان می­دهد. AP یکی از مهمترین ترکیبات عطری برنج می­باشد (Grimm et al., 2001). همچنین دو QTL برای عطر، یکی بر کروموزوم 4 و دیگری بر کروموزوم 12 گزارش شده­است (Garland et al., 2000). چند شکلی معنی­داری را در ناحیه کدکننده (fgr) ژنوتیپ­های عطری برنج نسبت به انواع بدون عطر و با وضعیت مشابهی برای ژن badh2 گزارش کرده­اند (Bradbury et al., 2005). ژن badh₂ (کد کننده بتائین آلدهاید هیدروژناز2)، کنترل­کننده عطر، بر روی بازوی بلند کروموزوم 8  برنج قرار دارد (Srivong et al., 2008; Kovach et al., 2009). این ژن برای غربال ژنوتیپ­های عطری در نتاج در حال تفرق برنج قابل استفاده بوده­است (Bradbury et al., 2005; Srivong et al., 2008; Lang & Buu, 2008; Kovach et al., 2009).

هدف از اجرای این تحقیق شناسایی ترکیبات فرّار و عطری با استفاده از روش جدید ریزاستخراج فاز جامد با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی توأم با طیف­سنج جرمی در برنج و مکان­یابی ژن­های (QTLهای) کنترل کننده ترکیبات شناسایی شده با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره بود.

مواد و روش­ها

تک بوته­های ₂F حاصل از تلاقی رقم موسی­طارم و 304 در سال 1386 به صورت مجزا بذرگیری و برای کشت فامیل­های­ _2:3F به همراه والدین در سال 1387 مورد استفاده قرار گرفتند. تهیه خزانه در اردیبهشت 1387 در شرایط گلخانه­ای و در ظروف پلاستیکی در دانشگاه شهرکرد صورت گرفت و در مرحله 5 برگی، انتقال نشاءها به زمین اصلی واقع در دشت خانمیرزا در فاصله 35 کیلومتری لردگان صورت گرفت. در مرحله پنجه­زنی، از تمامی بوته­های موجود برای هر کرت آزمایشی (هر خانواده) نمونه­های برگی گرفته شده و استخراج DNA با استفاده از روش تغییر یافته CTAB انجام شد (Amiri-Fahliani et al., 2011). کمیت و کیفیت DNA استخراج شده با استفاده از الکتروفورز ژل آگارز 8/0درصد و دستگاه اسپکتروفتومتر (اپندورف، آلمان) صورت گرفت. هشتاد و یک جفت آغازگر بر اساس نقشه­های SSR ارائه شده در آدرس اینترنتی (www.gramene.org/microsat/RM_primers) و چهار جفت آغازگر بر اساس گزارشات ارائه شده برای ترکیبات عطری انتخاب گردیدند (Amiri-Fahlaini, 2010). فاصله آغازگرهای انتخاب شده بر روی هر کروموزوم بین 15 تا 20 سانتی­مورگان متغیر بود. واکنش زنجیره­ای پلی­مراز در میکروتیوب­های 2/0 میلی لیتری و با حجم واکنش 20 میکرولیتر انجام گرفت (Amiri et al., 2011).

از فیبرهای فلزی سوپرالاستیک SPME با پوشش سه تایی PDMS/CAR/DVB و یک نگهدارنده دستی فیبر (ساخت شرکت Supelco آمریکا) و ظرف­های شیشه­ای سیلانه شده مخصوص SPME با درب­های آلومینیومی و سپتوم مرکب تفلون- سیلیکون، برای استخراج ترکیبات عطری از نمونه‌های برنج استفاده گردید. دستگاه کروماتوگرافی شیمادزو مدل 17آ[11] با ستون دی­بی-5[12] (95% فنیل، و 5% پلی دای متیل سیلوکسان) مجهز به آشکارساز جرمی شیمادزو MS- QP5050، جهت جداسازی و شناسایی ترکیبات فرّار نمونه­های بذری برنج مورد استفاده قرار گرفت. استخراج، جداسازی و شناسایی ترکیبات فرّار با استفاده از روش ارائه شده توسط غیاثوند و همکاران (2007) و به روش SPME- GC- MS در دانشگاه لرستان انجام شد. نمونه­ها پس از آماده سازی به مدت 15 دقیقه در دمای ^oC50، تحت امواج مافوق صوت قرار داده ­شدند. سپس فیبر تجاری مورد نظر، به مدت 30 دقیقه جهت جذب در فضای فوقانی ظرف قرار داده شد. عمل واجذب به مدت 2 دقیقه در محل تزریق با دمای ^oC260 انجام شد. برنامه دمایی ستون از °C40 شروع شده و با سرعت ^oC4 بر دقیقه به °C200 رسید. پس از آن با سرعت ^oC35  بر دقیقه به ^oC270 رسید و در این دما به مدت 3  دقیقه نگه­داشته شد. دمای آشکارساز در طول جداسازی، ^oC260 بود. شناسایی ترکیبات با استفاده از مقایسه دو پارامتر زمان بازداری (حاصل از کروماتوگرام­ها) و شاخص بازداری (محاسبه شده از تزریق ترکیبات آلکان نرمال همولوگ به ستون در شرایط نمونه) با مقادیر استاندارد موجود در متون علمی و همچنین بررسی طیف­های جرمی و مقایسه آنها با طیف­های جرمی استاندارد ذخیره شده در کتابخانه نرم­افزاری 229Willey سیستم GC- MS صورت گرفت.

تجزیه QTL با استفاده از نرم افزار کارتوگرافر[13] (Wang et al., 2007) انجام شد. بررسی QTLها با استفاده از روش نقشه­یابی فاصله­ای مرکب[14] با سرعت پیمایش 5/0 سانتی­مورگان و اندازه پنجره 10 سانتی­مورگان و تعداد 5 نشانگر به عنوان کنترل[15] (هم­عامل) صورت گرفت. آستانه معنی­داری (LOD) مورد استفاده برای انتخاب QTLها برای تمامی صفات، مقدار 3 در نظر گرفته شد.

نتایج و بحث

با مقایسه ترکیب­های شناسایی شده با اطلاعات کتابخانه نرم­افزار مورد استفاده، مشخص شد که ترکیب­های آلکانی تترادکان، پنتا­دکان، هگزادکان و هپتادکان جزئی از ترکیب­های شیمیایی موجود در برنج هستند. این ترکیب­ها توسط دیگر محققین نیز گزارش شده است (Widjaja et al., 1996; Singh et al., 2000). نتایج حاصل از تجزیه QTL مربوط به ترکیب­های شیمیایی در جدول 1 گزارش شده است. نتایج نشان دادند که کروموزوم­های 1، 4، 6، 11 و 12 حامل جایگاه کنترل کننده ترکیب­های فرّار شناسایی شده بوده و کروموزوم­ 4 بیشترین جایگاه کنترل کننده ترکیب­های مذبور را در بر داشت. دیگر محققین وجود یک ژن کنترل کننده (fgr) یا آغازگرهای مرتبط با آن بر کروموزوم شماره 8 (Ahn et al., 1992; Lorieux et al., 1996; Cordeiro et al., 2002) و همچنین دو QTL برای عطر، یکی بر کروموزوم 4 و دیگری بر کروموزوم 12 را (Garland et al., 2000) گزارش داده­اند. اگرچه بیشترین جایگاه­های کنترل کننده ترکیب­های مورد بررسی بر روی کروموزوم­ 4 بود، ولی هیچگونه هم­پوشانی جایگاه با در نظر گرفتن موقعیت آنها برای ترکیب­های شناسایی شده، مشاهده نشد (جدول 1). اطلاعات حاصله نشان دهنده این مطلب است که بخشی از ژن­های کنترل کننده عطر بر روی کروموزوم 4 برنج قرار داشته و از طرفی ترکیبات عطری، از چند اثری یک مکان ژنی منشاء نشده­اند.

نکته قابل توجه جایگاه­های کنترل­کننده ترکیب­ها، نحوه عمل جایگاه­ها با توجه به نسبت غالبیت آنها بود. از 14 جایگاه شناسایی شده، 12 جایگاه دارای حالاتی از غالبیت  نسبی، غالبیت  کامل و یا فوق غالبیت بودند. بنابراین با توجه به عمل غالبیت جایگاه­های ژنی کنترل­کننده ترکیب­های عطری شناسایی شده، این ترکیب­ها توارث­پذیر بوده ولی امکان تثبیت را ندارند. علت عدم تثبت چنین ترکیب­هایی به ماهیت خودگشن بودن گیاه برنج برمی­گردد. یکی از دلایل مشاهده اثرات فوق غالبیت ژنی صفات کمّی، پراکندگی[16] ژن‌های کنترل­کننده ویژگی­های مورد بررسی در والدین مربوط به تلاقی می­باشد. بر اساس این نتایج می­توان امیدوار بود که با انتخاب درست والدین در دورگ­گیری، نتاج هیبریدی را ایجاد و معرفی کرد که دارای عطر بیشتری بوده و برای بروز عطر، هم از اثرات افزایشی و هم از اثرات غالبیت ژن­ها استفاده کرد. این امیدواری بخصوص با توجه به تجاری شدن استفاده از برنج هیبرید در بسیاری از کشورها از بیشتر از پیش خواهد بود.

با مراجعه به جدول 1 و تکیه بر سهم واریانس توجیه شده توسط جایگاه­های کنترل­کننده، مشاهده شد که ترکیب هپتادکان دارای کمترین میزان توارث­پذیری شناسایی شده (مجموع سهم واریانس جایگاه­های کنترل کننده هپتادکان) بود. ترکیب تترادکان بیشتر از 50 % توارث­پذیری داشت. جایگاه­های دارای اثرات افزایشی، نشان از توارث­پذیری و قابلیت تثبیت آن جایگاه­ها را دارد.

یکی از مهم­ترین ترکیبی که برای عطر برنج معرفی و مورد بررسی قرار گرفته است، ترکیب AP2 می‌باشد (Grimm et al., 2001)، که در این تحقیق مورد شناسایی واقع نشد. کروموزوم­های 4 و 12 که در این تحقیق برخی جایگاه­های QTL را بر خود جای دادند، قبلاً نیز به عنوان کروموزوم­های حامل ژنهای ترکیب­های عطری و بدون معرفی ترکیب عطری خاص گزارش شده­اند (Garland et al., 2000). جایگاه­های شناسایی شده بر اساس روش مک­کوچ و همکاران (1997) نام­گذاری و در جدول2 ارائه شده است.

در پایان می­توان گفت: تجزیه QTL و یافتن جایگاه­های کنترل کنندة ویژگی­های مورد بررسی نه تنها برای ویژگی­های کمّی بلکه برای ویژگی­های کیفی که در مراحل پایانی رشد گیاه تظاهر می­یابند نیز کاملاَ مفید می­باشد. با یافتن چنین جایگاه­هایی می­توان بدون نیاز به انتظار کشیدن در بروز صفات مذبور در انتهای دوره رشد، عمل گزینش را در مراحل ابتدایی رشد انجام داد. از طرفی ترکیبات عطری که جهت شناسایی دقیق آنها لازم است از دستگاه­های ویژه­ای استفاده شود و بنابراین هزینه ارزیابی آنها زیاد می­باشد نیز می­توانند مورد تجزیه QTL قرار گیرند. در چنین وضعیتی و در صورت پیدا کردن نشانگرهایی مرتبط با این ترکیبات، تجزیه QTL ­ می­تواند در کاهش هزینه­های بعدی در برنامه­های به­نژادی بسیار مؤثر واقع شود.

گزینش صفات در نسل­های در حال تفرق با کمک نشانگرهای مولکولی در دستیابی هرچه سریع­تر و دقیق­تر به اهداف به­نژادی، و احتمالاً تسریع در حذف ژن­های نامطلوب پیوسته با ژن­های مطلوب، مؤثر واقع ­می­شود. در این آزمایش از نشانگر SSR استفاده شد که با توجه به اختصاصی بودن این نشانگر و گستردگی یکنواخت آنها در طول کروموزوم از قابلیت تکرار پذیری بسیار بالایی برخوردار است.

فاصله مطلوب بین نشانگر و QTL برای انتخاب به کمک نشانگر نیز بر اساس گزارشات متفاوت، فاصله­های کمتر از 5/4 سانتی­مورگان پیشنهاد شده است که در این آزمایش چندین جایگاه با چنین فاصله­ای با نشانگر، شناسایی شده است.

سپاسگزاری

نویسندگان مقاله از دانشگاه شهرکرد بخاطر تأمین بخشی از اعتبار لازم جهت اجرای این تحقیق نهایت سپاسگزاری را تقدیم می­دارند. نویسنده اول همچنین از خانم دکتر مریم حسینی عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات برنج کشور، آقای محمد برزویی کارشناس ارشد شیمی تجزیه دانشگاه لرستان، آقایان دکتر علی آرمینیان دانش­آموخته و مهندس سید صادق موسوی­فرد دانشجوی دکتری دانشگاه شهرکرد، بخاطر همیاری­های بی­دریغشان صمیمانه قدردانی می­نماید.

جدول 1- نتایج حاصل از تجزیه QTL ترکیب­های فرّار و معطر با استفاده از روش نقشه­یابی فاصله­ای مرکب.

Table 1- QTL results for volatile compounds using composite interval mapping method.

† موقعیت بر حسب سانتی­مورگان از ابتدای بازوی کوتاه کروموزم، و ††  نسبت کمتر از 0.2 افزایشی (A)، 0.21 تا 0.8 غالبیت ناقص (PD)، 0.81 تا 1.2 غالبیت کامل (D)، و بیشتر از 1.2 فوق غالبیت (OD).

جدول 2- نام پیشنهادی برای جایگاه­های شناسایی شده مربوط به ترکیب­های شیمیایی.

Table 2- Proposed name for identified QTLs corresponding to chemical compounds.